ÜSTÜN YETENEKLİ OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN ÇOCUKLARI DESTEKLEMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
Üstün Zekâlı
Zekâ bölümü çeşitli ölçeklerde sürekli olarak 130 ve daha yukarı çıkanlara ve kendi yaşıtlarından rastgele seçilmiş bir kümenin %98 ‘inden üstün olanlara üstün zekâlı denir.
Özel Yetenekliler
Zekâ bölümü sürekli olarak 120 ve daha yukarı olup da güzel sanatlar, matematik ve teknik gibi alanlarda yaşıtlarından belirgin ölçüde üstün olanlara verilen addır.
Üstün Zekâlı ve Özel Yetenekliler
Zekâ, yaratıcılık, sanat, liderlik kapasitesi veya akademik alanlarda yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösterdiği, alan ve konu uzmanları tarafından tanımlanan çocuklardır. Üstün veya özel yetenekli çocuklar,yeteneklerini geliştirmek için özel eğitim ve faaliyetlere ihtiyaç duyan çocuklardır.
Zekâ bölümü çeşitli ölçeklerde sürekli olarak 130 ve daha yukarı çıkanlara ve kendi yaşıtlarından rastgele seçilmiş bir kümenin %98 ‘inden üstün olanlara üstün zekâlı denir.
Özel Yetenekliler
Zekâ bölümü sürekli olarak 120 ve daha yukarı olup da güzel sanatlar, matematik ve teknik gibi alanlarda yaşıtlarından belirgin ölçüde üstün olanlara verilen addır.
Üstün Zekâlı ve Özel Yetenekliler
Zekâ, yaratıcılık, sanat, liderlik kapasitesi veya akademik alanlarda yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösterdiği, alan ve konu uzmanları tarafından tanımlanan çocuklardır. Üstün veya özel yetenekli çocuklar,yeteneklerini geliştirmek için özel eğitim ve faaliyetlere ihtiyaç duyan çocuklardır.
Marland Raporunda özel yetenek, aşağıdaki alanların birinde ya da birkaçında yüksek performans ve başarı gösterme şeklinde tanımlanmaktadır.
- Genel zihinsel yetenek
- Özel akademik yetenek
- Yaratıcı ya da üretici düşünce yeteneği
- Liderlik yeteneği
- Görsel ve gösteri sanatlarında yetenek
- Psikomotor yetenek
- Genel zihinsel yetenek
- Özel akademik yetenek
- Yaratıcı ya da üretici düşünce yeteneği
- Liderlik yeteneği
- Görsel ve gösteri sanatlarında yetenek
- Psikomotor yetenek
SINIFLANDIRMA
Bunlar içerisinde en yaygın kabul gören tanıma göre; Zihinsel yeteneklerinin ya da zekâlarının birçoğunda akranlarına göre üst performans gösteren ya da gizil güce sahip olan, yaratıcılık yanı güçlü olan ve bir işe başladığında asla vazgeçmeyen üstün zekâlı denilmektedir.
Bu çocuklar, kendi akran gruplarından rastgele seçilmiş bir kümenin %98’inden üstün olan çocuklardır.
- Özel yetenekli çocuk: Bir ya da birden çok yetenek alanında ya da zekâ özelliğinde akranlarından çok üstün performans gösteren ya da gizil güce sahip olan ve diğer alanlarda da ortalama düzeyde özelliklere sahip olan çocuklardır.
- Üstün özel yetenekli çocuk: Belirli bir alanda olağanüstü yetenek ya da başarı gösteren diğer alanlarda ise ortalama yetenek gösteren ya da dil becerilerinde olağanüstü iken diğer alanlarda ortalama yeteneğe sahip olanlardır.
- Yaratıcılık yeteneği ayrıcalıklı olan çocuk: Performans ya da gizil güç olarak özgür düşünme biçimi olan ya da sanat dalları ve müzik ortamı ile düşüncelerini kendine özgü biçimde ifade eden çocuklar.
- Liderlik gizil gücü ayrıcalıklı olan çocuk: Diğer kişileri etkileme yeteneği olarak tanımlanabilir. Kendi akran grupları üzerinde genellikle etkili olur. Çok erken yaşlardan itibaren bu çocuklar yeteneklerini sergilemeye başlar.
- Olağanüstü yetenekli çocuklar: Müzik, bale, drama, tiyatro gibi performans alanlarından birinde olağanüstü yetenek gösteren çocuklar.
- Psikomotor alanlarda olağanüstü yetenek gösteren çocuk: Hız, güç, koordinasyon, top kontrol vb. spor alanlarında üstünlük gösteren çocuklar.
Bunlar içerisinde en yaygın kabul gören tanıma göre; Zihinsel yeteneklerinin ya da zekâlarının birçoğunda akranlarına göre üst performans gösteren ya da gizil güce sahip olan, yaratıcılık yanı güçlü olan ve bir işe başladığında asla vazgeçmeyen üstün zekâlı denilmektedir.
Bu çocuklar, kendi akran gruplarından rastgele seçilmiş bir kümenin %98’inden üstün olan çocuklardır.
- Özel yetenekli çocuk: Bir ya da birden çok yetenek alanında ya da zekâ özelliğinde akranlarından çok üstün performans gösteren ya da gizil güce sahip olan ve diğer alanlarda da ortalama düzeyde özelliklere sahip olan çocuklardır.
- Üstün özel yetenekli çocuk: Belirli bir alanda olağanüstü yetenek ya da başarı gösteren diğer alanlarda ise ortalama yetenek gösteren ya da dil becerilerinde olağanüstü iken diğer alanlarda ortalama yeteneğe sahip olanlardır.
- Yaratıcılık yeteneği ayrıcalıklı olan çocuk: Performans ya da gizil güç olarak özgür düşünme biçimi olan ya da sanat dalları ve müzik ortamı ile düşüncelerini kendine özgü biçimde ifade eden çocuklar.
- Liderlik gizil gücü ayrıcalıklı olan çocuk: Diğer kişileri etkileme yeteneği olarak tanımlanabilir. Kendi akran grupları üzerinde genellikle etkili olur. Çok erken yaşlardan itibaren bu çocuklar yeteneklerini sergilemeye başlar.
- Olağanüstü yetenekli çocuklar: Müzik, bale, drama, tiyatro gibi performans alanlarından birinde olağanüstü yetenek gösteren çocuklar.
- Psikomotor alanlarda olağanüstü yetenek gösteren çocuk: Hız, güç, koordinasyon, top kontrol vb. spor alanlarında üstünlük gösteren çocuklar.
TANIMLAMA VE DEĞERLENDİRME
Ülkemizde özel yetenekli çocukların belirlenmesi genel olarak aşamalarla izlenmektedir.
http://www.okyanuskoleji.k12.tr/s/okullarimiz/bahcesehir/ustun-zekalilar-ilkokulu
- Öğretmen bildirimi / adlandırması,
- Yetenek testleri,
- Bireysel zekâ testleri,
- Yardımcı testler.
Özel Yetenekli Çocukların Olumsuz Yönleri
- Rutin ödevlerden çabuk sıkılırlar.
- İşleri kendi bildikleri gibi yapmak isterler.
- Sınıfta çok fazla dikkat çekebilirler.
- Yersiz espriler yapabilirler.
- Bazen gereğinden fazla yenilikçi olabilirler.
- Başarısızlıklardan çok çabuk etkilenebilirler.
- Aşırı derecede otoriter olabilirler.
- Başkalarının fikirlerine yeterince önem vermeyebilirler.
- Rutin ödevlerden çabuk sıkılırlar.
- İşleri kendi bildikleri gibi yapmak isterler.
- Sınıfta çok fazla dikkat çekebilirler.
- Yersiz espriler yapabilirler.
- Bazen gereğinden fazla yenilikçi olabilirler.
- Başarısızlıklardan çok çabuk etkilenebilirler.
- Aşırı derecede otoriter olabilirler.
- Başkalarının fikirlerine yeterince önem vermeyebilirler.
Müzik Alanındaki Özel Yetenek Özellikleri
- Ritim ve melodiye diğer çocuklardan fazla tepkide bulunur.
- Müzikle çok ilgilidir. Plak, kaset dinler. Nerede müzik etkinliği varsa ona katılmak ister.
- Müzik parçaları yapmaya büyük istek ve çaba gösterir.
- Başkaları ile şarkı söylerken onlara uymaktan hoşlanır.
- Yaşıtlarına, duygu ve düşüncelerini anlatmak için sık sık müziği araç olarak kullanır.
- Çeşitli müzik aletleri ile ilgilenir, onları çalmayı dener.
- Ritim ve melodiye diğer çocuklardan fazla tepkide bulunur.
- Müzikle çok ilgilidir. Plak, kaset dinler. Nerede müzik etkinliği varsa ona katılmak ister.
- Müzik parçaları yapmaya büyük istek ve çaba gösterir.
- Başkaları ile şarkı söylerken onlara uymaktan hoşlanır.
- Yaşıtlarına, duygu ve düşüncelerini anlatmak için sık sık müziği araç olarak kullanır.
- Çeşitli müzik aletleri ile ilgilenir, onları çalmayı dener.
Resim Alanındaki Özel Yetenekleri
- Çeşitli konularda çizimler yapar.
- Resimler, planlar, resimlere derinlik verir ve parçalar arasında uygun oranlar kullanır.
- Resim çalışmalarını ciddiye alır ve resim yapmaktan haz duyar.
- Diğer insanların, sanat-resim çalışmalarına ilgi duyar.
- Diğerlerinin eleştirilerinden hoşlanır ve içlerinden yeni şeyler öğrenir
- Çamurdan, sabundan, plastirinden vb. yumuşak gereçlerle üç boyutlu şeyler yapmaya özel ilgi gösterir.
- Çeşitli konularda çizimler yapar.
- Resimler, planlar, resimlere derinlik verir ve parçalar arasında uygun oranlar kullanır.
- Resim çalışmalarını ciddiye alır ve resim yapmaktan haz duyar.
- Diğer insanların, sanat-resim çalışmalarına ilgi duyar.
- Diğerlerinin eleştirilerinden hoşlanır ve içlerinden yeni şeyler öğrenir
- Çamurdan, sabundan, plastirinden vb. yumuşak gereçlerle üç boyutlu şeyler yapmaya özel ilgi gösterir.
Fen Alanındaki Özel Yetenekleri
- Okumayı sever ve fen raporlarını yorumlayarak bir ilgi zemini oluşturur.
- Fen bilgisi konusunda otorite olan kaynakları tarar.
- Fikir ve hipotezleri test etmeye yönelik deneyler yapar.
- Fen ve teknik araçları kullanabilir ve bunlara vakıf olur.
- Yerinde ve yeterli veri seçer.
- Verilerden geçerli çıkarımlar yapar ve tahminlerde bulunur.
- Okumayı sever ve fen raporlarını yorumlayarak bir ilgi zemini oluşturur.
- Fen bilgisi konusunda otorite olan kaynakları tarar.
- Fikir ve hipotezleri test etmeye yönelik deneyler yapar.
- Fen ve teknik araçları kullanabilir ve bunlara vakıf olur.
- Yerinde ve yeterli veri seçer.
- Verilerden geçerli çıkarımlar yapar ve tahminlerde bulunur.
Matematik Alanındaki Yetenek Özellikleri
- Verilerin ele alınmasında, düzenlenmesinde göze çarpan yeteneğe sahiptir.
- Zihinsel çevikliğe sahiptir.
- Orijinal yorumlar yapar.
- Fikirlerin iletilmesinde göze çarpan yeteneğe sahiptir.
- Göze çarpan genelleme yeteneği vardır.
- Problemi kısa sürede çözer.
- Matematiği başka kategorilere entegre edebilir.
- Verilerin ele alınmasında, düzenlenmesinde göze çarpan yeteneğe sahiptir.
- Zihinsel çevikliğe sahiptir.
- Orijinal yorumlar yapar.
- Fikirlerin iletilmesinde göze çarpan yeteneğe sahiptir.
- Göze çarpan genelleme yeteneği vardır.
- Problemi kısa sürede çözer.
- Matematiği başka kategorilere entegre edebilir.
Sosyal Alandaki Yetenek Özellikleri
- Yaşına göre kavramsal olarak ilerlemiştir.
- İleri düzey, teknik bilgi birikimine ya da çok özel bilgilere sahiptir.
- Güç veya karmaşık işlerden hoşlanır.
- Bağımsız projeler için yüksek standartlar belirler.
- Diğer insanların görmediği ilişkileri görebilir.
- Bilgiyi kolayca ve süratle kazanır.
Erken Çocukluk Dönemindeki Çocukların Özellikleri
- Yaşına göre kavramsal olarak ilerlemiştir.
- İleri düzey, teknik bilgi birikimine ya da çok özel bilgilere sahiptir.
- Güç veya karmaşık işlerden hoşlanır.
- Bağımsız projeler için yüksek standartlar belirler.
- Diğer insanların görmediği ilişkileri görebilir.
- Bilgiyi kolayca ve süratle kazanır.
Erken Çocukluk Dönemindeki Çocukların Özellikleri
http://youtu.be/Y5h-dvOFtTc
EĞİTİMLERİ
Üstün yetenek, yaratılıştan gelen bir özelliktir. Özel yetenekli insanların en önemli özelliği, öğrenme hızlarıdır. Bu tür çocuklar, diğerlerine göre daha erken yaşta konuşma, okuma ve yazmayı öğrenirler. Doymak bilmez meraklarıyla sürekli yeni şeyler öğrenme azmi taşırlar. Eğer anne babaları, öğretmenleri ve
arkadaşları, bu çocuklara gerekli alakayı gösterir, sabırla onları dinler ve motive ederlerse, ruhi krizlere düşmeden kendilerinden beklenen performansı gösterirler. Aksi takdirde ilgisizlik, hor görülme ve baskı gibi sebepler yüzünden yetenekleri körelir.
Üstün yetenek, yaratılıştan gelen bir özelliktir. Özel yetenekli insanların en önemli özelliği, öğrenme hızlarıdır. Bu tür çocuklar, diğerlerine göre daha erken yaşta konuşma, okuma ve yazmayı öğrenirler. Doymak bilmez meraklarıyla sürekli yeni şeyler öğrenme azmi taşırlar. Eğer anne babaları, öğretmenleri ve
arkadaşları, bu çocuklara gerekli alakayı gösterir, sabırla onları dinler ve motive ederlerse, ruhi krizlere düşmeden kendilerinden beklenen performansı gösterirler. Aksi takdirde ilgisizlik, hor görülme ve baskı gibi sebepler yüzünden yetenekleri körelir.
Öğretmenlerin üstün zekâlı çocukların tanımlanmasında anne - babalarından daha azla başarı göstermesine karşın çocukları yeterli düzeyde saptamada çok da başarılı oldukları söylenemez. Ancak verilecek olan bazı ipuçlarından yararlanarak bu konudaki yeterliliklerini arttırmaları olasıdır.
Öğretmenin Sınıfta Yapması Gerekenler
- Sınıf çalışmalarına ilişkin özel araştırma ve inceleme ödevleri vermelidir.
- Muhakeme yetenekleri normal çocuklardan daha üstündür. Fikirler arasındaki ilişkileri kolaylıkla görüp kavradıklarından sınıfta bu yeteneklerinin gelişmesi için fırsat verilmelidir.
- Kendilerine özgü ilgileri olduğundan, grupla olduğu kadar, bireysel çalışmalara da önem verilmelidir.
- Ders uğraşılarında kuru ve kitaba bağlı bilgilerden çok geniş gözlem, deney ve araştırmalara yer verilmelidir.
- Sınıf çalışmalarına ilişkin özel araştırma ve inceleme ödevleri vermelidir.
- Muhakeme yetenekleri normal çocuklardan daha üstündür. Fikirler arasındaki ilişkileri kolaylıkla görüp kavradıklarından sınıfta bu yeteneklerinin gelişmesi için fırsat verilmelidir.
- Kendilerine özgü ilgileri olduğundan, grupla olduğu kadar, bireysel çalışmalara da önem verilmelidir.
- Ders uğraşılarında kuru ve kitaba bağlı bilgilerden çok geniş gözlem, deney ve araştırmalara yer verilmelidir.
Aileye Öneriler
- Çocuğun üstün zekâlı ve özel yetenekli olduğu tespit edildiğinde çocuk bundan haberdar edilmemelidir Bu özelliğinden dolayı kardeşleri ve sınıf arkadaşlarıyla kıyaslanmamalı ve kıyaslama yapılıyorsa da bu, çocuğa yansıtılmamalıdır.
- Çocuğu sevdiğini ona açıkça belli edip normal bir çocuk gibi davranmalıdır. Üstün zekâlı, özel yetenekli oluşuna göre değil yaşının özelliğine göre sevgini belli etmelidir.
- Çocuğun sorduğu sorulara kesin ve net cevaplar verilmeye çalışılmalıdır. Kaçamak, doğru olmayan cevaplardan kaçınılmalıdır.
- Çocuğun üstün zekâlı ve özel yetenekli olduğu tespit edildiğinde çocuk bundan haberdar edilmemelidir Bu özelliğinden dolayı kardeşleri ve sınıf arkadaşlarıyla kıyaslanmamalı ve kıyaslama yapılıyorsa da bu, çocuğa yansıtılmamalıdır.
- Çocuğu sevdiğini ona açıkça belli edip normal bir çocuk gibi davranmalıdır. Üstün zekâlı, özel yetenekli oluşuna göre değil yaşının özelliğine göre sevgini belli etmelidir.
- Çocuğun sorduğu sorulara kesin ve net cevaplar verilmeye çalışılmalıdır. Kaçamak, doğru olmayan cevaplardan kaçınılmalıdır.
Yararlanılan Kaynak
http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller
http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller
Aşağıdaki linke tıklayarak etkinliği görebilirsiniz.