ZİHİNSEL ENGELLİLER
Zihinsel Engelli
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde, “Zihinsel yetersizliği olan birey: Zihinsel işlevler bakımından ortalamanın iki standart sapma altında farklılık gösteren, buna bağlı olarak kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, bu özellikleri 18 yaşından önceki gelişim döneminde ortaya çıkan ve özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan bireyi, ifade eder.”
http://ozelegitimci.blogcu.com/zihinsel-engelli-bireylerde-dil-gelisiminin-saglanmasinda-ogret/2524821
Eğitsel Sınıflandırma
Zihinsel engelli çocukların eğitim gereksinimlerine göre sınıflandırma yapılmaktadır. Zihinsel engelli çocukların neyi öğrenip neyi öğrenemeyeceklerine, ne derecede öğreneceklerine cevap aranmaktadır. Grupların oluşturulmasında psikolojik sınıflandırmada olduğu gibi yine zekâ bölümü puanları kullanılmaktadır. Fakat psikolojik sınıflandırmadan farklı olarak grupları birbirlerinden ayıran zekâ bölümü puanları esnek tutulmaktadır.
Zihinsel engelli çocukların eğitim gereksinimlerine göre sınıflandırma yapılmaktadır. Zihinsel engelli çocukların neyi öğrenip neyi öğrenemeyeceklerine, ne derecede öğreneceklerine cevap aranmaktadır. Grupların oluşturulmasında psikolojik sınıflandırmada olduğu gibi yine zekâ bölümü puanları kullanılmaktadır. Fakat psikolojik sınıflandırmadan farklı olarak grupları birbirlerinden ayıran zekâ bölümü puanları esnek tutulmaktadır.
http://www.tiyatrodunyasi.com/haberdetay.asp?haberno=3308
Eğitilebilir Zihinsel Engelliler
Zeka bölümleri 50-54 ve 70-75 arasında olan bireylerdir. Okul çağında akademik çalışmalarda gerilik gösterirler. Ortalama üçüncü ya da dördüncü sınıf düzeyinde akademik bilgi ve beceri kazanabilirken bu düzeye normallere göre daha ileri yaşlarda ulaşırlar.
Öğretilebilir Zihinsel Engelliler
Zeka bölümleri 25-35 ve 50-55 arasında olan bireylerdir. Genellikle okul öncesi dönemlerde gerilikleri fark edilir. Çünkü gelişim özelliklerinde normallerden önemli derecede farklılık gösterirler “Öğretilebilir” teriminin iki anlamı vardır: Temel akademik becerilerde eğitilemez, Günlük hayatın gerektirdiği sosyal uyum, pratik iletişim ve özbakım becerilerini öğrenebilir.
Ağır ve Çok Ağır Derecede Zihinsel Engelliler
Zekâ bölümleri 35 ve daha altındadır. Gerilikleri doğuştan fark edilir. Bazı basit özbakım becerilerini en azından kısmen öğrenebilirler. Ancak yaşamları boyunca sürekli ve yoğun bakım ile yardıma ihtiyaçları vardır.
Zeka bölümleri 50-54 ve 70-75 arasında olan bireylerdir. Okul çağında akademik çalışmalarda gerilik gösterirler. Ortalama üçüncü ya da dördüncü sınıf düzeyinde akademik bilgi ve beceri kazanabilirken bu düzeye normallere göre daha ileri yaşlarda ulaşırlar.
Öğretilebilir Zihinsel Engelliler
Zeka bölümleri 25-35 ve 50-55 arasında olan bireylerdir. Genellikle okul öncesi dönemlerde gerilikleri fark edilir. Çünkü gelişim özelliklerinde normallerden önemli derecede farklılık gösterirler “Öğretilebilir” teriminin iki anlamı vardır: Temel akademik becerilerde eğitilemez, Günlük hayatın gerektirdiği sosyal uyum, pratik iletişim ve özbakım becerilerini öğrenebilir.
Ağır ve Çok Ağır Derecede Zihinsel Engelliler
Zekâ bölümleri 35 ve daha altındadır. Gerilikleri doğuştan fark edilir. Bazı basit özbakım becerilerini en azından kısmen öğrenebilirler. Ancak yaşamları boyunca sürekli ve yoğun bakım ile yardıma ihtiyaçları vardır.
ZEKA DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ
Zekânın ölçülmesi: Bireyin zihinsel işlevde bulunma düzeyi zekâ testleri ile belirlenmektedir. Zekâ testlerinde, sorulan sorulara ve verilen problemlere doğru olarak akıllıca cevap vermeyi gerektiren maddeler vardır. Standart ölçüm araçlarıdır. Test sonucunda zekâ, Zekâ Bölümü (ZB -IQ) puanı ile anlatılmaktadır. Zihinsel engelli çocukların tanılanmasında yaygın olarak kullanılan güvenirlik ve geçerliği en yüksek ölçekler Stanfort -Binet ve Wechsler(WISC-R) ölçekleridir.
Stanford - Binet Zekâ Ölçeği: İki yaşından yetişkinlik çağına kadar uzanan yaş düzeylerini temsil eden soru maddelerinden meydana gelmektedir. Ölçekte yer alan sorularla bireyin hatırlama, algılama, bilgi, sözlü yetenek ve mantıklı düşünebilme özellikleri ölçülmeye çalışılmaktadır. Stanford–Binet testleri sözel performans ağırlıklı testlerdir.
Wechsler Zekâ Ölçekleri: Üç ayrı ölçek vardır. Öncelikle Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği (WAIS) daha sonra 6 ile 17 yaş (16 yaş 11 ay) arasındaki çocuk ve gençler için Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC) ve son olarak 4 ile 6,5 yaş arası çocukları için Wechsler Okul Öncesi Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WPPSI) hazırlanmıştır.
Stanford - Binet Zekâ Ölçeği: İki yaşından yetişkinlik çağına kadar uzanan yaş düzeylerini temsil eden soru maddelerinden meydana gelmektedir. Ölçekte yer alan sorularla bireyin hatırlama, algılama, bilgi, sözlü yetenek ve mantıklı düşünebilme özellikleri ölçülmeye çalışılmaktadır. Stanford–Binet testleri sözel performans ağırlıklı testlerdir.
Wechsler Zekâ Ölçekleri: Üç ayrı ölçek vardır. Öncelikle Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği (WAIS) daha sonra 6 ile 17 yaş (16 yaş 11 ay) arasındaki çocuk ve gençler için Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC) ve son olarak 4 ile 6,5 yaş arası çocukları için Wechsler Okul Öncesi Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WPPSI) hazırlanmıştır.
NEDENLERİ
http://efeegitim.com/zihinsel-engelli-bireyler.html
Oluş zamanına göre zihinsel gerilik nedenler
Doğum Öncesi Nedenler
- Down sendromu
- Fenilketonürı
- Doğum öncesi malnütrisyonu
Doğum Sırası Nedenler
- Prematüre doğum
- Menenjit
- Doğum esnasında kafa travması
Doğum Sonrası Nedenler
- Kafa zedelenmeleri
- Kurşun zehirlenmesi
- Çocuk istismarı ve ihmali
Türüne Göre Zihinsel Genlik Nedenleri
Biyolojik ve Tıbbi Nedenler
- Kromozom anormallikleri (Örn. DownSendromu)
- Beyne oksijen gitmemesi
- Genetik anormallikler
- Çevresel etkiler
Psiko-Sosyal Dezavantaj
- Sosyal
- Davranışsal
- Eğitsel
ÖZELLİKLERİ
http://www.fev.org.tr/Post.aspx?PostId=88
Motor Gelişim
Normal gelişim gösteren çocuklarda, yaşamın ilk iki yılında çocuğun kazandığı hareketler ileride kazanılacak hareket becerilerinin temelini meydana getirmektedir. Normal gelişim içindeki çocuklar doğumdan iki yaşına kadar başını dik tutma, nesnelere uzanma, yakalama, dönme, oturma, emekleme, sıralama ve yürümeyi içeren gelişimsel sırayı izlemektedir. Yaşamın ikinci yılından yedi yaşına kadar olan dönemde ise çocuk, koşma, topu tutma, atma, sıçrama, atlama, yakalama, fırlatma gibi becerileri elde etmektedir. Bu beceriler tüm çocukların ortak olarak gösterdiği, yaşam için gerekli temel becerilerdir. Zihinsel engelliliğe sahip çocuklarda tüm diğer gelişim alanlarında olduğu gibi, motor gelişim alanında da yetersizlikler vardır. Motor gelişim fiziksel gelişme ve büyüme ile bağlantılı olarak olgunlaşmaktadır.
Zihinsel Gelişim
Bu çocukların zihinsel gelişimleri bireysel farklılıklar göstermekle birlikte zihinsel süreçler ve işlevlerle ilgili bazı genel özellikleri vardır. Zihinsel engelli kişilerin öğrenmeleri güç ve zaman alıcıdır. Ayrıca bazı kavramları ya da becerileri yetişkinlikte bile tam olarak kazanmaları söz konusu olmayabilir. Hafif bir zihinsel engelliliğe bile sahip olsalar, normal akranlarının seviyesinde öğrenebilmeleri için özel eğitim desteğine ihtiyaç duymaktadırlar. Zihinsel engelli çocukları normallerden ayıran en belirgin özellikleri öğrenme yetenekleridir.
Zihinsel engelli çocuklar, öğrenme ve diğer aktivitelere gerekli zaman dilimi içerisinde dikkatlerini odaklamada başarısızdırlar. Dikkat süreleri kısa ve dağınıktır. Bu durum zihinsel yetersizlikler yanında güdülenme eksikliği ile ifade edilmektedir.
Bu çocukların zihinsel gelişimleri bireysel farklılıklar göstermekle birlikte zihinsel süreçler ve işlevlerle ilgili bazı genel özellikleri vardır. Zihinsel engelli kişilerin öğrenmeleri güç ve zaman alıcıdır. Ayrıca bazı kavramları ya da becerileri yetişkinlikte bile tam olarak kazanmaları söz konusu olmayabilir. Hafif bir zihinsel engelliliğe bile sahip olsalar, normal akranlarının seviyesinde öğrenebilmeleri için özel eğitim desteğine ihtiyaç duymaktadırlar. Zihinsel engelli çocukları normallerden ayıran en belirgin özellikleri öğrenme yetenekleridir.
Zihinsel engelli çocuklar, öğrenme ve diğer aktivitelere gerekli zaman dilimi içerisinde dikkatlerini odaklamada başarısızdırlar. Dikkat süreleri kısa ve dağınıktır. Bu durum zihinsel yetersizlikler yanında güdülenme eksikliği ile ifade edilmektedir.
Dil Gelişimi
http://dengetip.com/down-sendromu-ve-gebelik-tarama-testleri/
Araştırmalarda zihinsel engelli çocukların dil gelişimi düzeylerinin zekâ yaşı düzeylerinden daha düşük olduğu bulunmuştur. Ayrıca zihinsel engelliğe sahip çocukların alıcı dil düzeyleri ifade edici dil düzeyinden daha yüksektir. Konuşmaya genellikle akranlarından daha geç başlamakta, özürlerinin şiddetine bağlı olarak yavaş ilerlemektedirler. Duygu ve düşüncelerini açık ve bağımsız olarak ifade edemezler. Yavaş konuşma gelişimi zayıf bellek yeni durumlara uyma, basit algı ve kavramlara sahip olduklarından duygu ve düşüncelerini bağımsız olarak açıkça anlatamazlar. Bu çocuklara kendilerini ifade etme olanaklarının verilmemiş olmasından kaynaklanabilir.
Akademik Başarı
http://haber.mynet.com/down-sendromu-haberleri-24844-etiket/
Zihinsel engelli çocukların çoğunluğunu (yaklaşık %80) oluşturan eğitilebilir zihinsel engelli çocukların ortak akademik özelliklerini üç grupta toplamaktadır.
- Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklar 6 yaşında okula başladıklarında henüz okumaya, yazmaya ve aritmetiğe hazır değildirler. Yaklaşık 8 yaşına hatta 11 yaşına değin bu becerileri kazanmaya başlayamazlar. Öğrenmedeki bu gerilik takvim yaşından çok zekâ yaşına bağlıdır.
- Çocuğun okuldaki gelişim hızı zihinsel gelişim hızıyla karşılaştırılabilir. Bu hız normal çocuğun hızına göre daha yavaştır. Bu nedenle normal çocukların bir yılda tamamladığı öğretim programını eğitebilir zihinsel engelli çocuklar aynı süre içerisinde tamamlayamazlar.
- Zihinsel olgunluklarına ve özel yeteneklerine bağlı olarak okul hayatlarının sonunda ulaşabilecekleri akademik başarı düzeyleri muhtemelen iki ile altıncı sınıf düzeylerinde olmaktadır.
- Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklar 6 yaşında okula başladıklarında henüz okumaya, yazmaya ve aritmetiğe hazır değildirler. Yaklaşık 8 yaşına hatta 11 yaşına değin bu becerileri kazanmaya başlayamazlar. Öğrenmedeki bu gerilik takvim yaşından çok zekâ yaşına bağlıdır.
- Çocuğun okuldaki gelişim hızı zihinsel gelişim hızıyla karşılaştırılabilir. Bu hız normal çocuğun hızına göre daha yavaştır. Bu nedenle normal çocukların bir yılda tamamladığı öğretim programını eğitebilir zihinsel engelli çocuklar aynı süre içerisinde tamamlayamazlar.
- Zihinsel olgunluklarına ve özel yeteneklerine bağlı olarak okul hayatlarının sonunda ulaşabilecekleri akademik başarı düzeyleri muhtemelen iki ile altıncı sınıf düzeylerinde olmaktadır.
Sosyal ve Duygusal Gelişim
http://www.ozelgelisim.com.tr/Permalink.aspx?p=338&Zihinsel-Engelli-cocuklar
Sosyal ve Duygusal Gelişim Zihinsel engelli kişilerin sosyal ve kişilik özelliklerinde tipik bazı sorunlar görülebilmektedir. Bu sorunlar kısmen toplumdaki kişilerin bu çocuklara yönelik tutum ve davranışlarıyla, kısmen de çocuğun geçmişte kendisinden beklenen davranışları yerine getirmedeki başarısızlıklarıyla ilişkilidir. Bireyin topluma uyumunda önemli bir nokta olan, sahip olduğu uyumsal davranış repertuvarı açısından zihinsel engelliliği olan kişiler yetersizlik göstermektedir. Bu yetersizlikleri bireyin topluma sosyal uyumunu güçleştirmekte, gerekli eğitsel ve psikolojik önlemler alınmadığı takdirde imkânsız hale getirmektedir.
Kişilik Özellikleri
Bu çocukların öz güven duyguları gelişmediğinden bağımsız olarak hareket edemezler. Cesaretleri çabuk kırılır. Sebatsızdırlar. Sorumluluk duyguları gelişmediğinden sorumluluk almak istemezler. Kendi kendilerine işe başlamak istemezler. Geç ve güç dostluk kurarlar. Başkalarının ilgilerine, ihtiyaçlarına, duygu ve düşüncelerine saygı duymazlar. Duygularını kontrol etmede güçlük çekerler. Aşırı öfke saldırganlık sevinç tepkileri gösterebilirler. Vücut temaslarından ve sarılmaktan hoşlanırlar.
Özbakım Beceri Gelişimleri
Tuvalet eğitimlerini geç kazanırlar. Bazılarında gece işemeleri devam edebilir. Temizlik, giyinme, soyunma, vb. özbakım becerilerini geç kazanırlar.
Mesleki Uyum
http://www.hurriyet.com.tr/ege/21498573.asp
Zihinsel engelli çocukların bir iş ya da meslek edinme ve bu mesleği başarıyla sürdürme özellikleri, aynı zamanda toplumun bu çocuklara yönelik tutum ve davranışlarıyla da ilişkili olduğu görülmektedir. Ülkemizde bu konuda yapılan bir araştırmada (20), Eskişehir ili merkezinde 1982– 1983 ile 1983–1984 öğretim yıllarında alt özel sınıfları bitiren 135 eğitilebilir zihinsel engelli çocuk izlenmiştir. Araştırmada bu çocukların yaklaşık 1/3'ünün bir işte çalıştıkları belirlenmiştir.
EĞİTİMLERİ
http://www.saglikas.com.tr/icerik.aspx?id=85
Zihinsel engelli çocuklar homojen bir grup değildir. Bu çocukların zihinsel engellilik derecelerine bağlı olarak kendi içlerinde önemli bireysel farklılıklar göstermeleri onların eğitim gereksinimlerine de yansımaktadır. Bundan dolayı zihinsel engelli çocuklara yönelik eğitim düzenlemeleri, psikolojik görüşe göre yapılan sınıflandırmaya göre ele alınacaktır. Bu çocuklara verilecek eğitimle özbakımını sağlayacak becerileri öğretmek, evde ve yakın çevresinde sosyal uyum sağlayabileceği sosyal yaşantılar ve beceriler kazandırmak, iletişim becerileri kazandırarak geliştirmek, evde korumalı yada korumasız işyerlerinde ekonomik yararlılık sağlayacak beceriler kazandırmak amaçlanmaktadır.
- Hafif Derecede Zihinsel Engelli Çocuklar
- Bu çocukların eğitim amaçları aşağıdaki alanları içermektedir.
- Temel akademik beceriler,
- Temel sağlık ve temizlik alışkanlıkları,
- Sosyal beceriler,
- Uygun benlik kavramı,
- İş becerileri,
- Vatandaşlık görevleri.
Okul öncesi dönem: Hafif derecede zihinsel engelli çocukları ilkokul öncesinde belirleyebilmek çoğu kez güç olduğundan bu çocuklar için açılmış okul öncesi sınıflara yaygın olarak rastlanmamaktadır. Fakat normal çocukların gittiği okul öncesi sınıflarda zihinsel engelli olma riski taşıyan çocuklar için özel programlar uygulanmaktadır. Bu programlarla çocuğa ileride akademik öğrenmeler için gerekli olacak hazırlık becerileri kazandırılmaktadır. Bu becerilerin şunlardır;
- Sessiz bir biçimde oturma ve öğretmeni izleme becerisi,
- İşitsel ve görsel uyaranları ayırt etme becerisi,
- Verilen emirleri yerine getirme becerisi,
- Dili geliştirme becerisi,
- Kaba ve ufak kas devinimini geliştirme becerisi (kalemi tutma gibi),
- Öz bakım becerileri geliştirme becerisi (ayakkabı bağlama, fermuarını kullanma),
- Grup durumlarında yaşıtlarıyla karşılıklı ilişkilerde bulunma becerisi.
Okul öncesi dönem ailelerin çocuklarının eğitimlerine katılmaları için uygun bir zamandır. Araştırmalar ailenin özellikle annenin okul öncesi çocukların eğitimlerinde oldukça etkili olduğunu göstermiştir.
- Hafif Derecede Zihinsel Engelli Çocuklar
- Bu çocukların eğitim amaçları aşağıdaki alanları içermektedir.
- Temel akademik beceriler,
- Temel sağlık ve temizlik alışkanlıkları,
- Sosyal beceriler,
- Uygun benlik kavramı,
- İş becerileri,
- Vatandaşlık görevleri.
Okul öncesi dönem: Hafif derecede zihinsel engelli çocukları ilkokul öncesinde belirleyebilmek çoğu kez güç olduğundan bu çocuklar için açılmış okul öncesi sınıflara yaygın olarak rastlanmamaktadır. Fakat normal çocukların gittiği okul öncesi sınıflarda zihinsel engelli olma riski taşıyan çocuklar için özel programlar uygulanmaktadır. Bu programlarla çocuğa ileride akademik öğrenmeler için gerekli olacak hazırlık becerileri kazandırılmaktadır. Bu becerilerin şunlardır;
- Sessiz bir biçimde oturma ve öğretmeni izleme becerisi,
- İşitsel ve görsel uyaranları ayırt etme becerisi,
- Verilen emirleri yerine getirme becerisi,
- Dili geliştirme becerisi,
- Kaba ve ufak kas devinimini geliştirme becerisi (kalemi tutma gibi),
- Öz bakım becerileri geliştirme becerisi (ayakkabı bağlama, fermuarını kullanma),
- Grup durumlarında yaşıtlarıyla karşılıklı ilişkilerde bulunma becerisi.
Okul öncesi dönem ailelerin çocuklarının eğitimlerine katılmaları için uygun bir zamandır. Araştırmalar ailenin özellikle annenin okul öncesi çocukların eğitimlerinde oldukça etkili olduğunu göstermiştir.
Yararlanılan Kaynak
http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller
http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller
Aşağıdaki linke tıklayarak etkinliği görebilirsiniz.